Een naaste is overleden – welke manieren van herdenken passen bij jou?
Het was op een maandagochtend dat ik het telefoontje kreeg. Mijn moeder – mijn rots, mijn vertrouwde stem aan de andere kant van de lijn – was er niet meer. Ze was vredig ingeslapen, zei de arts. Maar geen woorden konden op dat moment het gevoel van leegte vullen. Alles viel stil. De wereld draaide verder, maar voor mij stond de tijd even stil.
In die dagen die volgden, had ik geen idee wat ik moest doen. Er moest zoveel geregeld worden. Maar nog belangrijker: ik wilde iets doen wat recht deed aan wie zij was. Hoe kon ik haar herdenken, op een manier die bij haar én bij ons paste?
Ik ontdekte al snel dat er veel meer mogelijk is dan de traditionele paden. En hoewel het overweldigend leek, werd het ook een troostende ontdekkingstocht. In dit artikel neem ik je mee in mijn verhaal en de keuzes die je kunt maken als iemand van wie je houdt overlijdt. Misschien helpt het je – nu of in de toekomst – om op jouw eigen manier afscheid te nemen én te herinneren.
1. De eerste keuzes: begrafenis of crematie
Mijn moeder had ooit gezegd: “Ik wil geen poespas. Verstrooi me maar ergens tussen de bomen.” Ze had haar wens duidelijk uitgesproken. Dat gaf ons een zekere richting. Toch kwamen er direct vragen. Want zelfs als iemand zegt ‘verstrooi me maar’, zijn er nog zóveel opties.
Wil je een begrafenis of crematie? Wordt het een traditionele dienst of juist iets intiems? Wie nodigen we uit? En waar nemen we afscheid?
Wij kozen voor een crematie, in een klein crematorium met een bosrijke tuin. Geen grote zaal, geen strakke stoelen in rijen. We zaten in een cirkel, met haar favoriete muziek op de achtergrond, en iedereen mocht iets zeggen.
2. Hoe herdenk je iemand écht?
Toen de plechtigheid voorbij was, bleef de vraag hangen: Hoe houden we haar levend in ons leven? Herdenken is zoveel meer dan een foto op de schouw of een bezoek aan het graf. Het is een proces, een reis. Ik begon te onderzoeken wat er allemaal mogelijk is – en ik stond versteld.
3. Een urn – standaard of uniek?
Als je kiest voor crematie, krijg je de vraag: wat doen we met de as? Mijn moeder had geen voorkeur uitgesproken, maar ik voelde dat ze iets bijzonders verdiende.
Er zijn talloze soorten urnen – van klassieke vormen tot moderne kunstobjecten. Sommige zijn van keramiek, andere van metaal, hout of zelfs glas. Maar wat me echt raakte, was de mogelijkheid tot maatwerk.
Bij URNWINKEL. ontdekte ik dat je een urn kunt laten maken die een verhaal vertelt. Een object dat zó persoonlijk is dat het bijna voelt als een tastbare herinnering. Een urn die niet verstopt hoeft te worden, maar juist mag staan – als een sculptuur in huis.
Voor mijn moeder lieten we een urn maken in de vorm van een abstracte bloem, geïnspireerd op haar liefde voor tuinieren. Het was geen ‘urn’ zoals je je dat misschien voorstelt. Het was een kunstwerk – vol betekenis.
4. Verstrooien – op een plek die iets zegt
Sommige mensen kiezen ervoor om (een deel van) de as te verstrooien. In Nederland mag dat op diverse plekken, mits met toestemming van de eigenaar.
Wij namen een klein beetje as mee naar haar lievelingsplek in het bos. Een plek waar ze vroeger uren wandelde. Daar, onder de oude eik, lieten we haar los. Het gaf rust – en ook een plek om naar terug te keren.
5. Assieraden – een klein stukje bij je dragen
Mijn zus had moeite met het idee dat mama 'verdween'. Ze wilde iets tastbaars, iets kleins. We ontdekten assieraden: een hanger waarin een beetje as verwerkt zit, of een ring met een verborgen ruimte.
Er zijn sieraden die subtiel zijn, nauwelijks herkenbaar als urn. En er zijn ook unieke ontwerpen – bijvoorbeeld met vingerafdrukken, haar initialen of zelfs verwerkt edelmetaal.
Zij koos voor een eenvoudige zilveren ashanger met een subtiel bladmotief. Ik liet een armband maken met een klein steentje waarin een beetje as verwerkt zat – onzichtbaar voor de buitenwereld, maar voor mij vol betekenis.
6. Een gedenkplek thuis
Niet iedereen heeft een graf om naartoe te gaan. En ook als er wel een graf is, kan een gedenkplek thuis fijn zijn.
Wij maakten thuis een kleine gedenkhoek: een plankje met een foto, een kaars, een boeket bloemen en haar urn. Geen altaar, maar een plek waar we even stil konden zijn.
Voor mijn vader – die minder met symboliek had – maakten we een houten doosje met daarin een beetje as, samen met haar trouwring. Het stond op zijn nachtkastje. Simpel, maar vol liefde.
7. Symbolische rituelen
Herdenken hoeft niet alleen op vaste momenten. Sommige mensen kiezen ervoor om jaarlijks iets te doen – een wandeling, een etentje, een ritueel.
Wij besloten om elk jaar op haar verjaardag haar lievelingstaart te bakken – appel-kaneel, volgens haar recept. We zetten dan haar favoriete muziek op, drinken koffie en vertellen herinneringen.
In het begin deed het pijn. Maar na een paar jaar werd het iets moois. Een nieuw ritueel.
8. Voor kinderen – tastbare herinneringen
Mijn neefjes waren nog jong toen ze hun oma verloren. We wilden ook voor hen iets tastbaars maken.
Er bestaan kleine knuffels of beertjes waarin je een beetje as kunt verwerken, of een vingerafdruk kunt laten borduren. Er zijn zelfs boekjes die je samen kunt invullen – vol herinneringen, tekeningen en foto's.
Voor hen maakten we een doosje met 'herinneringsbriefjes' – verhalen over oma, door de familie geschreven. Zodat ze later, als ze groot zijn, weten wie ze was.
9. Kunst als herinnering
Sommige mensen kiezen ervoor om een schilderij te laten maken, of een beeldhouwwerk. Niet letterlijk een portret, maar een interpretatie van wie iemand was.
Ik sprak iemand die een glazen object had laten maken waarin de as subtiel verwerkt zat – bijna als sterrenstof. Een ander liet een houten bank maken voor in de tuin, met een gravure van een citaat dat haar vader altijd zei. Herinneren mag ook creatief zijn.
10. Samen rouwen, samen herinneren
Wat me het meest heeft geraakt in dit hele proces, is hoe belangrijk het is om te delen. Om samen stil te staan.
In de maanden na haar overlijden hielden we een herdenkingsavond. Iedereen bracht iets mee: een voorwerp, een foto, een lied. We lazen brieven voor, staken kaarsen aan en aten haar lievelingseten. Het werd geen verdrietige avond, maar een avond vol liefde.
Meer ideeën om een dierbare te herdenken
Het verlies van een dierbare is ingrijpend en het herdenken ervan kan op talloze manieren vorm krijgen. Hier zijn nog enkele inspirerende ideeën die je kunnen helpen:
- Organiseer een jaarlijkse herinneringsdag: nodig vrienden en familie uit om herinneringen te delen en de overledene te eren.
- Plant een boom of bloemen: symbolisch voor leven en groei: een blijvende plek om naar terug te keren.
- Draag een assieraad of laat iets graveren: tastbare herinneringen zoals een hanger, ring of gegraveerd voorwerp met bijvoorbeeld de vingerafdruk van je dierbare.
- Verwerk kleding tot iets nieuws: bijvoorbeeld een kussen, deken of knuffel van kleding van de overledene.
- Stel een herinneringsalbum of -doos samen: vul het met foto's, brieven en persoonlijke spullen.
- Schrijf brieven aan de overledene: een dagboek of briefvorm kan helpen bij het rouwproces.
- Laat een kunstwerk maken: bijvoorbeeld een glasobject met as, of een beeld dat symbool staat voor jullie band.
- Laat muziek componeren of opnemen: een muziekstuk geïnspireerd op de dierbare of hun favoriete lied als blijvende herinnering.
- Maak een herinneringsvideo: verzamel foto's en filmpjes in een montage met muziek.
- Laat een sterrenregistratie doen: een symbolisch gebaar waarbij je een ster een naam geeft.
- Doe vrijwilligerswerk of een donatie in hun naam: zet hun idealen voort op een manier die past bij hun leven.
- Gebruik geur of parfum: een vertrouwde geur verwerken in een kaars of geurhanger als herinnering.
- Creëer een digitaal monument: een website of socialmedia-profiel als eerbetoon.
- Herdenk met licht: laat bijvoorbeeld elk jaar een wensballon op of organiseer een kaarsenceremonie.
- Tattoo als eerbetoon: voor sommigen is een kleine tattoo een blijvende en persoonlijke herinnering.
- Herinneringsreis: bezoek samen met naasten een plek die belangrijk was voor de overledene.
Herdenken is heel persoonlijk. Kies vooral wat bij jou, je dierbare en jullie relatie past. Liefde verdwijnt niet – het verandert alleen van vorm.
Tot slot: je eigen weg vinden
Er is geen goed of fout in herdenken. Er is geen ‘juiste manier’. Wat telt, is wat voor jóu werkt. Wat voor jullie klopt.
Soms helpt het om te praten met een uitvaartbegeleider of een specialist in gedenkobjecten. Soms helpt het om gewoon te googelen, rond te kijken, te voelen wat resoneert.
Voor mij werd deze reis een manier om het verlies te verweven in mijn leven. Niet om het los te laten, maar om het op een nieuwe manier vast te houden.
Wil je iets bijzonders?
Als je op zoek bent naar een gedenkobject dat echt persoonlijk is – iets wat verder gaat dan standaard – dan is het de moeite waard om eens te kijken bij URNWINKEL. Ze maken exclusieve, handgemaakte urnen en assieraden, soms zelfs op maat ontworpen, met respect voor wie iemand was. Want iemand die uniek was, verdient een unieke herinnering.
Herdenken is liefde in vorm.
En liefde… blijft altijd.
Heb je na het lezen van deze blog vragen, opmerkingen of mis je bepaalde informatie? We helpen je graag verder! Neem gerust contact met ons op via het contactformulier en we staan voor je klaar om je vragen te beantwoorden of je verder te ondersteunen.
