De rol van een notaris voor overlijden
Wist je dat je al tijdens je leven een afspraak kunt maken met een notaris om je laatste wil vast te leggen? Samen met de notaris kun je een testament opstellen waarin je aangeeft wie je erfgenamen zijn, hoe je de erfenis wilt verdelen, en of je een executeur of voogd wilt benoemen. Het opstellen van een testament is vooral belangrijk als je niet wilt dat het wettelijke erfrecht wordt gevolgd na je overlijden. Met een testament kun je afwijken van de standaard wettelijke regels en soms profiteren van fiscale voordelen.
Alleen een notaris kan een rechtsgeldig testament opstellen. Naast het vastleggen van je wensen speelt de notaris ook een adviserende rol. Zodra je het testament hebt ondertekend, bewaart de notaris het originele document in een archief en registreert het in het Centraal Testamentenregister. Tijdens je leven blijft het testament privé; niemand mag het inzien. Zelf kun je het testament wel opvragen en, indien nodig, aanpassen.
Wat doet de notaris na een overlijden?
Na het overlijden van een dierbare kun je een notaris inschakelen om te helpen met de verdeling en afwikkeling van de erfenis. In de periode vóór de uitvaart ben je waarschijnlijk druk met het organiseren van een waardig afscheid. De erfenis komt vaak pas daarna aan bod.
Een overlijden brengt niet alleen emoties met zich mee, maar ook praktische zaken die geregeld moeten worden. Vaak komen daarbij juridische en financiële vraagstukken kijken. De notaris kan als onpartijdige bemiddelaar optreden en praktische hulp bieden, ongeacht of het om geld, spullen of een woning gaat.
Een notaris speelt een belangrijke rol in deze fase, zeker wanneer er sprake is van een testament, een erfenis of gezamenlijke eigendommen. In dit artikel leggen we stap voor stap uit wat een notaris doet na een overlijden en waarom zijn of haar hulp van onschatbare waarde kan zijn.
1. De notaris op de hoogte brengen
Wanneer een persoon overlijdt is het belangrijk om de notaris op de hoogte te brengen. Meestal doet een nabestaande, executeur of erfgenaam dit. De notaris kan vervolgens nagaan in het Centraal Testamentenregister (CTR) of de overledene een testament heeft opgesteld. Dit register biedt duidelijkheid over waar en wanneer een testament is opgemaakt, wat essentieel is om de wensen van de overledene te respecteren.
2. Het opvragen en uitvoeren van het testament
Een van de eerste taken van de notaris is het opvragen van het testament. Hierin staat wat de overledene wilde dat er na zijn of haar dood gebeurt met de nalatenschap. De notaris licht de betrokken erfgenamen in over de inhoud van het testament en zorgt ervoor dat de wensen van de overledene correct worden uitgevoerd.
Wat als er geen testament is?
Als er geen testament is, geldt de wettelijke verdeling. Dit betekent dat de regels van het erfrecht worden gevolgd. De notaris onderzoekt wie de wettelijke erfgenamen zijn en kan helpen bij de verdeling van de nalatenschap.
3. Het vaststellen van de erfgenamen
Een belangrijke taak van de notaris is het vaststellen van de erfgenamen. Dit gebeurt door middel van een verklaring van erfrecht. Hierin wordt vermeld wie de erfgenamen zijn en wie bevoegd is om de nalatenschap af te handelen. Banken, verzekeraars en andere instanties vragen vaak om deze verklaring voordat ze overgaan tot het vrijgeven van financiële middelen.
Wat staat er in een verklaring van erfrecht?
- Gegevens van de overledene;
- informatie over het testament (indien aanwezig);
- de namen van de erfgenamen;
- eventuele aanwijzing van een executeur;
- bevoegdheden van de erfgenamen of executeur.
4. De rol van de executeur
Soms heeft de overledene in het testament een executeur aangewezen. Dit is een persoon die verantwoordelijk is voor het uitvoeren van het testament en het afhandelen van praktische zaken. De notaris begeleidt de executeur in zijn of haar taken en zorgt ervoor dat alles volgens de regels verloopt.
Wat doet een executeur?
- Inventariseren van de bezittingen en schulden;
- beheren van de nalatenschap;
- afhandelen van rekeningen en belastingen;
- uitkeren van de erfenis aan de erfgenamen.
Als er geen executeur is, nemen de erfgenamen gezamenlijk de verantwoordelijkheid. Ook hierbij biedt de notaris ondersteuning.
5. Inventariseren van de nalatenschap
Een andere taak van de notaris is het in kaart brengen van de nalatenschap. Dit omvat zowel de bezittingen als de schulden van de overledene. Denk hierbij aan:
- onroerend goed (zoals een huis);
- bankrekeningen;
- beleggingen;
- lenen of uitstaande schulden;
- inboedel.
De notaris helpt bij het maken van een overzicht, zodat erfgenamen een weloverwogen keuze kunnen maken over het aanvaarden of verwerpen van de erfenis.
6. Keuze maken: aanvaarden of verwerpen van de erfenis
Erfgenamen hebben de keuze om een erfenis:
- Zuiver te aanvaarden: je accepteert de volledige erfenis, inclusief eventuele schulden. Dit betekent dat je ook aansprakelijk wordt voor schulden die de waarde van de erfenis kunnen overstijgen. Dit brengt het risico met zich mee dat je eigen vermogen wordt aangesproken als de schulden hoger blijken dan verwacht: je accepteert de volledige erfenis, inclusief eventuele schulden.
- Beneficiair te aanvaarden: je accepteert de erfenis alleen als deze positief blijkt na verrekening van de schulden.
- Te verwerpen: Je doet afstand van de erfenis, inclusief eventuele rechten en verplichtingen.
De notaris adviseert erfgenamen bij deze keuze en legt uit wat de consequenties zijn. Hier vind je uitgebreide informatie over het aanvaarden of verwerpen van de erfenis (rechtspraak). Een andere bron is de website van de rijksoverheid. Hier vind je ook informatie over het maken van een keuze om een erfenis te aanvaarden, beneficiair te aanvaarden of te verwerpen.
7. Verdeling van de erfenis
Zodra de nalatenschap volledig in kaart is gebracht en eventuele schulden zijn afbetaald, zorgt de notaris ervoor dat de erfenis wordt verdeeld onder de erfgenamen. Dit gebeurt volgens de wensen in het testament of volgens de wettelijke regels.
Wat als er onenigheid is?
De notaris kan als bemiddelaar optreden om geschillen tussen erfgenamen op te lossen. Als de situatie vastloopt, kan de rechter worden ingeschakeld, maar de notaris probeert dit meestal te voorkomen.
8. Fiscale afwikkeling van de nalatenschap
Een belangrijk aspect van de afhandeling van een erfenis is het regelen van de belastingzaken. Stel dat een erfenis een waarde heeft van € 150.000 en je valt in een erfbelastingtarief van 10%, dan betekent dit dat je € 15.000 erfbelasting moet betalen. De notaris helpt met het berekenen van deze bedragen en zorgt ervoor dat alles correct wordt ingediend bij de Belastingdienst. De notaris helpt bij:
Erfbelasting: het berekenen en indienen van de erfbelasting. Dit is de belasting die erfgenamen moeten betalen over de waarde van hun erfenis.
Inkomstenbelasting: het opmaken van de laatste aangifte inkomstenbelasting van de overledene.
De notaris zorgt ervoor dat deze zaken correct en tijdig worden afgehandeld, zodat erfgenamen niet voor onverwachte kosten komen te staan. In de volgende link vind je meer informatie over belastingaangifte na het overlijden van je partner.
9. Overdracht van onroerend goed
Als de overledene een huis of ander onroerend goed nalaat, regelt de notaris de overdracht hiervan. Dit omvat:
- het inschrijven van de eigendomsoverdracht bij het Kadaster;
- het opstellen van de benodigde akten;
- het coördineren van de verkoop (indien nodig);
- zonder deze juridische stappen kan het eigendom niet officieel worden overgedragen.
10. Bemiddeling en advies
Naast de praktische en juridische taken biedt de notaris ook advies en bemiddeling. In emotioneel beladen situaties, zoals na een overlijden, kunnen spanningen oplopen. De notaris fungeert als een neutrale partij die helpt om rust en duidelijkheid te brengen.
Hoe helpt de notaris als adviseur?
- Uitleg geven over juridische documenten;
- ondersteuning bij het nemen van complexe beslissingen;
- bemiddeling bij conflicten tussen erfgenamen.
Waarom een notaris inschakelen na een overlijden?
De rol van een notaris is cruciaal bij het afwikkelen van een nalatenschap. Door een notaris in te schakelen, voorkom je juridische fouten, misverstanden en mogelijke conflicten. Bovendien zorgt de notaris ervoor dat alle stappen zorgvuldig en volgens de wet worden uitgevoerd.
De voordelen van een notaris:
- juridische zekerheid;
- hulp bij complexe kwesties;
- onpartijdige bemiddeling;
- deskundigheid op het gebied van erfbelasting en testamenten.
Wat kost een notaris na een overlijden?
De kosten voor een notaris kunnen variëren afhankelijk van de omvang en complexiteit van de nalatenschap. Bijvoorbeeld: als de erfenis een huis omvat dat moet worden overgedragen, kunnen de kosten hoger uitvallen door de benodigde akten en kadasterinschrijvingen. Daarentegen kunnen de kosten lager blijven als er slechts een kleine bankrekening hoeft te worden vrijgegeven. Denk hierbij aan:
- kosten voor het opvragen van het testament;
- het opstellen van een verklaring van erfrecht;
- het afhandelen van fiscale zaken;
- bemiddelingskosten bij geschillen.
Gemiddeld liggen de kosten tussen de € 500 en € 3000, afhankelijk van de specifieke situatie.
Conclusie
Na een overlijden speelt een notaris een essentiële rol bij het afwikkelen van de nalatenschap. Van het controleren van het testament tot het verdelen van de erfenis, de notaris zorgt voor juridische en praktische ondersteuning in een emotioneel zware tijd. Hoewel het inschakelen van een notaris kosten met zich meebrengt, biedt het ook zekerheid en rust voor de nabestaanden.
Heb je vragen over wat een notaris kan betekenen na een overlijden? Neem contact op met een notaris bij jou in de buurt voor persoonlijk advies en begeleiding. Heb je na het lezen van dit artikel nog vragen, opmerkingen of mis je bepaalde informatie? We helpen je graag verder! Neem gerust contact met ons op via het contactformulier en we staan voor je klaar om je vragen te beantwoorden of je verder te ondersteunen.
