Waarom een checklist bij overlijden?
Een overlijden brengt verdriet, maar ook urgentie met zich mee. Binnen 24 tot 48 uur moeten er vaak al belangrijke beslissingen worden genomen. In zo’n emotionele en hectische periode is het makkelijk om iets te vergeten. Juist dan kan een checklist houvast bieden.
Na een overlijden komen er tientallen zaken op je pad. Van het melden van het overlijden en het regelen van de uitvaart, tot het informeren van instanties en later ook de afwikkeling van de nalatenschap. Een checklist helpt om stap voor stap te werken, zonder het overzicht te verliezen. Een goede checklist:
- geeft rust in je hoofd;
- brengt structuur in een chaotische situatie;
- helpt bij het verdelen van taken;
- voorkomt fouten of vertraging;
- zorgt dat je niets over het hoofd ziet.
Of je nu alles zelf regelt of samenwerkt met een uitvaartverzorger: een duidelijke checklist is altijd waardevol. Het biedt overzicht, controle én ruimte om bewuste keuzes te maken in lijn met de wensen van de overledene en de nabestaanden.
Checklist overlijden – stap voor stap
De checklist bij overlijden kun je opdelen in vier fasen:
1. Direct na het overlijden (binnen 24 uur)
2. In de dagen tot de uitvaart (tussen 36 uur en 6 dagen)
3. In de weken na de uitvaart
4. In de maanden daarna (afwikkeling nalatenschap)
Hieronder lopen we al deze stappen uitgebreid door.
1. Direct na het overlijden (binnen 24 uur)
In de eerste 24 uur na het overlijden moeten een aantal essentiële zaken geregeld worden.
✔ 1.1 Arts waarschuwen
Bij een overlijden thuis moet altijd een arts langskomen om officieel het overlijden vast te stellen. Dit kan de huisarts zijn of een dienstdoende arts. In een ziekenhuis of zorginstelling wordt dit automatisch gedaan.
✔ 1.2 Verklaring van overlijden ontvangen
De arts stelt een verklaring van overlijden op. Deze heb je nodig om aangifte te doen bij de gemeente.
✔ 1.3 Uitvaartverzekering
Ga na of er een uitvaartverzekering is afgesloten en leg de polis(sen) van de uitvaartverzekering klaar.
✔ 1.4 Uitvaartverzorger inschakelen (indien gewenst)
Je kunt ervoor kiezen om alles zelf te regelen of dit (deels) uit te besteden. Een uitvaartverzorger helpt je met het opstellen van de wensen, regelen van locaties, rouwkaarten, vervoer, enzovoort.
✔ 1.5. De overledene
Zoek het trouwboekje en/of geldig identiteitsbewijs van de overledene.
✔ 1.6 Nagaan of er wensen of een testament zijn
Controleer of de overledene een wilsbeschikking of testament heeft opgesteld. Hierin kunnen uitvaartwensen staan, zoals begraven of cremeren, muziekkeuze of locatie. Controleer of er een testament is in het Centraal Testamentenregister in deze link van de Rijksoverheid. Denk ook aan een eventueel donorcodicil.
✔ 1.7 Aangifte overlijden bij de gemeente
Dit doe je bij de gemeente waar de persoon is overleden. Vaak doet de uitvaartverzorger dit voor je. Je ontvangt dan een overlijdensakte en een verlof tot begraven of cremeren.
✔ 1.8 Contact opnemen met naasten
Informeer directe familieleden en goede vrienden. Overweeg om één persoon als contactpersoon aan te wijzen om vragen te coördineren.
2. In de dagen tot de uitvaart
In de dagen die volgen moeten allerlei beslissingen worden genomen. De uitvaart vindt doorgaans tussen 36 uur en maximaal 6 werkdagen plaats.
✔ 2.1 Datum en locatie van de uitvaart bepalen
Overleg met familie, de uitvaartverzorger en de locatie om een passende datum en tijd te plannen.
✔ 2.2 Opbaren of niet?
Je kunt kiezen voor thuis opbaren, in een uitvaartcentrum of in een rouwkamer. Bespreek ook of je gebruik wilt maken van condoleancebezoeken.
✔ 2.3 Uitvaart regelen
Belangrijke keuzes die je moet maken:
- begraven of cremeren;
- soort kist;
- sprekers en muziek;
- rouwdrukwerk (rouwkaarten en dankbetuigingen) en rouwadvertentie;
- bloemen, vervoer en catering.
✔ 2.4 Rouwkaarten versturen
Stel samen met familie een lijst op van mensen die je wilt uitnodigen. Laat de kaarten drukken en versturen.
✔ 2.5 Persoonlijke spullen verzamelen
Denk aan kleding voor de overledene, foto’s voor op de kist, of voor een herdenkingsboekje.
✔ 2.6 Werkgever en instanties informeren
Stel de werkgever op de hoogte en bespreek eventueel verlof. Informeer daarnaast instanties zoals zorginstellingen, woningbouw, enz.
✔ 2.7 Huisdieren verzorgen
Als de overledene huisdieren had, zorg dan voor tijdelijke opvang of een definitieve oplossing.
3. In de weken na de uitvaart
Als de uitvaart achter de rug is, begint de periode van verwerking. Maar er moeten ook veel administratieve en praktische zaken geregeld worden.
✔ 3.1 Bankzaken en rekeningen
Meld het overlijden bij de bank(en). Rekeningen van de overledene worden vaak tijdelijk geblokkeerd. Je hebt mogelijk een verklaring van erfrecht nodig om toegang te krijgen. Je kunt hiervoor terecht bij de notaris. In deze blog vind je meer informatie over wat er komt kijken bij de financiële nazorg.
✔ 3.2 Verzekeringen
Zeg lopende verzekeringen op (zoals zorg, inboedel, auto). Check ook of er een uitvaartverzekering is, en of er andere verzekeringspolissen uitkeren na overlijden.
✔ 3.3 Huur of woning
Regel de opzegging van huur, verkoop van de woning, of overdracht van eigendom. Neem contact op met woningbouw of de hypotheekverstrekker.
✔ 3.4 Abonnementen en lidmaatschappen opzeggen
Denk aan kranten, tijdschriften, sportschool, bibliotheek, enzovoort. Vaak kun je met een overlijdensakte opzeggen zonder opzegtermijn.
✔ 3.5 Gemeentelijke en landelijke instanties
De gemeente geeft het overlijden automatisch door aan de Basisregistratie Personen (BRP), waardoor ook andere overheden (zoals de Belastingdienst en SVB) op de hoogte zijn. Toch is het verstandig om dit te controleren.
✔ 3.6 Social media en digitale nalatenschap
Beslis of je sociale media accounts wil verwijderen, bewaren of herdenken. Denk ook aan e-mailaccounts, cloudopslag, digitale foto’s en wachtwoorden.
✔ 3.7 Testament en erfrecht
Als er een testament is, wordt dit opgevraagd via het Centraal Testamentenregister. Een notaris begeleidt vervolgens de afhandeling van de nalatenschap.
✔ 3.8 Erfrechtelijke documenten opvragen
Bijvoorbeeld een verklaring van erfrecht of benoeming van een executeur-testamentair.
4. In de maanden daarna
Sommige zaken hebben minder haast, maar zijn wel belangrijk voor de uiteindelijke afwikkeling en afsluiting.
✔ 4.1 Belastingaangifte doen
Je moet vaak een laatste belastingaangifte doen over het jaar van overlijden. Soms vraagt de Belastingdienst ook om erfbelasting aan te geven.
✔ 4.2 Erfenis aanvaarden of verwerpen
Als erfgenaam kun je een erfenis:
- Zuiver aanvaarden (je erft alles, inclusief schulden)
- Beneficiair aanvaarden (onder voorwaarde dat er geen schulden zijn)
- Verwerpen (je ontvangt niets)
- Laat je hierover adviseren door een notaris.
✔ 4.3 Bezittingen verdelen
In overleg met de erfgenamen worden bezittingen verdeeld. Denk aan meubels, sieraden, kunst, of andere erfstukken.
✔ 4.4 Herdenkingsmomenten plannen
Sommige nabestaanden vinden het prettig om een herdenkingsdienst, een asbestemming (urn) of een gedenkmonument te plannen. 30 dagen na crematie wordt de crematie-as in Nederland vrijgegeven.
✔ 4.5 Administratie afronden
Maak een overzicht van alles wat is geregeld en sluit af wat niet meer nodig is.
Handige tips voor het maken van je eigen checklist
- Werk met een tijdlijn: groepeer taken op basis van urgentie (bijvoorbeeld 'binnen 24 uur', 'binnen een week', etc.).
- Gebruik een digitaal document dat je kunt delen met familieleden.
- Maak ruimte voor persoonlijke wensen: naast praktische taken kunnen ook emotionele of symbolische momenten een plek krijgen.
- Zet contactgegevens erbij van instanties, notarissen, verzekeraars en de uitvaartverzorger.
- Check of de overledene zelf een lijst of wensen had opgesteld: deze kunnen leidend zijn.
Een checklist maken vóór het overlijden
Het is niet prettig om bij leven al na te denken over overlijden, maar het kan veel rust geven. Steeds meer mensen kiezen ervoor om hun zaken op orde te brengen, bijvoorbeeld door:
- een wilsverklaring of testament op te stellen;
- wensen rondom de uitvaart vast te leggen;
- een overzicht van verzekeringen, wachtwoorden en abonnementen te maken;
- een contactpersoon aan te wijzen voor het afhandelen van zaken;
- een vooraf opgestelde checklist of map met belangrijke documenten helpt nabestaanden enorm. Dit wordt ook wel een levenstestament genoemd.
Tot slot: gun jezelf ruimte
Een overlijden brengt niet alleen praktische vragen met zich mee, maar ook veel emoties. Het is logisch dat je niet alles meteen weet of aankan. Gun jezelf de tijd. Laat je bijstaan door professionals, zoals een uitvaartverzorger, notaris of rouwcoach. En bovenal: durf hulp te vragen aan mensen om je heen.
Een goede checklist bij overlijden is geen kille administratie, maar een manier om ruimte te creëren voor afscheid, herinnering en rouw.
Download: gratis checklist overlijden
Wil je een overzichtelijke checklist om zelf te gebruiken of te delen met anderen? Hier vind je de gratis checklist uitvaart die je kunt printen of invullen. Zo weet je zeker dat je niets vergeet – en houd je ruimte over voor wat echt telt.
Heb je na het lezen van dit artikel nog vragen, opmerkingen of mis je bepaalde informatie? We helpen je graag verder! Neem gerust contact met ons op via het contactformulier en we staan voor je klaar om je vragen te beantwoorden of je verder te ondersteunen.
